Το 2012 η nova melancholia, σε συνεργασία με την ομάδα mag, ανεβάζει στην κατάληψη του θεάτρου Εμπρός την παράσταση «Οι κότες και οι ψύλλοι», βασισμένη στα δύο ομώνυμα πεζογραφήματα του Γιώργου Ιωάννου. Την επόμενη χρονιά, για μία και μοναδική παράσταση, ανεβάζει την «Ομόνοια 1980» πάνω στην πλατεία Ομονοίας.
Συναντώ το σκηνοθέτη Βασίλη Νούλα στην εντελώς ομονοιακή Στάνη της οδού Κοτοπούλη, για να μιλήσουμε για τις δύο εκείνες δουλειές του. Μέχρι να έρθουν οι παραγγελίες, πιάνουμε μια φιλολογική συζήτηση, και τον ρωτάω αν ο Ιωάννου θεωρείται σήμερα ελάσσων ή μείζων.
Μείζων. Εμφανίζεται στην επίσημη ιστορία της λογοτεχνίας. Εγώ πρωτοάκουσα για τον Ιωάννου από τον καθηγητή μας στη Θεατρολογία Νάσο Βαγενά, το γνωστό θεωρητικό και κριτικό λογοτεχνίας και ποιητή. Από τότε που πρωτοξεκίνησα, και τώρα ίσως ακόμα, στους ποιητές που με έχουν αγγίξει και συγκλονίσει και τους κουβαλώ μέσα μου στα χρόνια, θέλω κάτι να κάνω σαν αντίδωρο, για να ανταποδώσω αυτό το ψυχικό άγγιγμα. Οπότε μια σειρά παραστάσεων ήταν σαν οφειλές. Έτσι ήταν ο Ιωάννου, έτσι ήταν ο Ασλάνογλου, έτσι ήταν κι ο Σαχτούρης. Ο Σαχτούρης ήταν η πρώτη μου γνωριμία με την ποίηση – στα δεκαπέντε μου πήρα τα «Εκτοπλάσματα». Θεωρώ ότι είναι ένας πολύ εφηβικός ποιητής. Με δυνατές εικόνες, απλές, με τα χρώματα. Τον Ιωάννου και τον Ασλάνογλου τους γνώρισα πιο μετά, όταν πέρασα στη Θεατρολογία. Ό,τι άκουγα από το μάθημα και μου έκανε κλικ, το αναζητούσα μετά.
Ας μιλήσουμε για τις «Κότες» και τους «Ψύλλους» του Ιωάννου λοιπόν.
Παίχτηκε μόνο στην κατάληψη του «Εμπρός» και είναι από τις παραστάσεις που αγάπησα πολύ. Ξεκίνησε την άνοιξη και παίχτηκε και το Νοέμβρη του 2012.
Τι σε τράβηξε στα δύο αυτά πεζογραφήματα; Δεν είναι από τα πιο τολμηρά του πάντως, αν εξαιρέσεις την αναφορά του στην κτηνοβασία στις «Κότες».
Θεωρούσα ότι έπρεπε να πάρω κείμενο του Ιωάννου από το πρώτο βιβλίο του, το εμβληματικό, το «Για ένα φιλότιμο». Πήρα λοιπόν τις «Κότες» και μετά, επειδή είδα ότι χωρούσε κι άλλο, έβαλα και τους «Ψύλλους», γιατί κάνουν πολύ ωραίο γκελ οι κότες και οι ψύλλοι!
Ακούγονταν ολόκληρα τα δύο πεζογραφήματα στην παράσταση;
Βέβαια! Έχουμε στην ομάδα κάποιες αρχές που προσπαθώ τώρα πια να καταστρατηγήσω. Ανεβάζουμε μη – θέατρο συνήθως. Αν ανεβάζουμε ένα διήγημα, ανεβάζουμε όλο το διήγημα. Δε θα κόψουμε! Δε διασκευάζουμε ποτέ! Τα ανεβάζουμε ολόκληρα. Γι’ αυτό επιλέγουμε μικρά.
Πες μου για το στήσιμο της παράστασης.
Τότε ήταν η τελευταία χρονιά των επιχορηγήσεων και είχαμε κάνει σύμπραξη δύο ομάδες, η nova melancholia και η mag του Κώστα Κουτσολέλου. Δινόταν ένα bonus σε ομάδες που είχαν κάνει σύμπραξη. Για τη συμπαραγωγή λοιπόν, θα παίρναμε το μεγαλύτερο ποσό που είχαμε πάρει ποτέ μέχρι τότε από επιχορήγηση- και μάλιστα για παράσταση που γινόταν σε κτίριο υπό κατάληψη! Τελικά όμως δε δόθηκαν ολόκληρες οι επιχορηγήσεις, δόθηκε μόλις το 1/4. Στην παράσταση έπαιζαν ο Κώστας Κουτσολέλος, η Ράνια Κελαϊδίτη, η Άννα Τζάκου, ο Σωτήρης Τσακομίδης και η Δέσποινα Χατζηπαυλίδου, που είναι βασικό μέλος της ομάδας. Τότε στο «Εμπρός», στο χώρο της κατάληψης, αν και δεν ήτανε κατάληψη στέγης, στον πάνω όροφο υπήρχε ένα δωματιάκι με κρεβάτι και κοιμόταν ένας ηθοποιός, επειδή δεν είχε πού αλλού να κοιμηθεί. Αφού λοιπόν έμενε εκεί, ήταν παρών και στις πρόβες μας. Μπορεί ξαφνικά να σηκωνόταν, να πήγαινε στο νιπτήρα να πιει νερό και μετά ξάπλωνε πάλι. Σκεφτήκαμε να τον εντάξουμε στην παράσταση, έγινε μέρος της! Κι όταν τη δεύτερη σεζόν έφυγε, τον αντικαταστήσαμε με τον Μπαφέτη. Ήταν βουβός ρόλος, έκανε ένα αγόρι. Ήταν πολύ ωραίος ο σκηνικός χώρος. Είχε κάνει σκηνικά – κουστούμια η εικαστικός Μυρτώ Ξανθοπούλου.
Στην παράσταση αυτή, ο Σωτήρης Τσακομίδης άρχισε να μιμείται το ηχόχρωμα της φωνής του Ιωάννου. Γι’ αυτό κρατούσαμε κρυφή την όψη του. Πρώτα ακουγόταν η φωνή του, μετά έκανε ένα πέρασμα και μετά εμφανιζόταν σαν πρόσωπο. Και είχε κι αυτή τη φοβερή σκηνή που τραγουδούσε το τραγούδι του Μαμαγκάκη «Μην περπατάς μαζί μου», ντυμένος με ένα φόρεμα που του `χε φτιάξει η Μυρτώ, και με το ωραίο του φαλακρό κεφάλι.
Αυτό το ακολουθήσαμε και στο Σαχτούρη: ακούγαμε τον ίδιο να απαγγέλλει τα ποιήματά του και προσπαθούσαμε λίγο να τον μιμηθούμε το ηχόχρωμά του. Αυτό έκανε κατ’ εξοχήν ο Αντώνης Γκρίτσης στις «Ωδές στον πρίγκιπα» του Ασλάνογλου.
Η παράσταση νομίζω ότι υπάρχει όλη στο internet, ε;
Ναι! Είχε έρθει ένα συνεργείο από την ΕΤ 3 για να κάνουν αφιέρωμα στην κατάληψη του Εμπρός, και σκεφτήκανε να πάρουν αποσπάσματα από παραστάσεις που παίζονταν εκεί. Κολλήσανε με τη δική μας και την τραβήξανε ολόκληρη! Εικονολήπτης και συντονιστής ήταν ο Νικόλας Ποτάκης.
Και μετά από λίγους μήνες έρχεται η «Ομόνοια».
Ήταν πάλι στο πλαίσιο εκδηλώσεων που είχαν οργανωθεί από την κατάληψη του Εμπρός. Τότε είχε φύγει από την κατάληψη η Κίνηση Μαβίλη, είχαμε μείνει κάποιοι, όπως εγώ, και υπήρχε η Κολεκτίβα Ομόνοια, που είχε δημιουργηθεί από ανθρώπους που γνωριστήκαμε εκεί. Ήταν μεγαλύτερη ομάδα, με μεγαλύτερη ποικιλία. Με πρωτοβουλία του Θεόφιλου Τραμπούλη έγινε ένα φεστιβαλάκι με τίτλο «Τι κόντεψα να στερηθώ». Αναφερόταν σε μια προσωπική του φάση, μια πρόσφατη σοβαρή περιπέτεια με την υγεία του. Η nova melancholia συμμετείχε με δύο δράσεις. Ήταν ένας μονόλογος του Ντεριντά το «Adieu. Eπικήδειος για τον Εμάνουελ Λεβινάς», που τον ανεβάσαμε στην πλατεία Ομονοίας και στην πλατεία Αυδή, και η «Ομόνοια 1980» του Γιώργου Ιωάννου, που ήταν ιδέα και συντονισμός δικός μου και της Κωνσταντίνας Θεοδώρου, μιας φίλης αρχιτεκτόνισσας που συμμετείχε στην Κολεκτίβα. Είχε ένα γραφείο στο κτίριο της Πανεπιστημίου 64, κατόπτευε την πλατεία και κρατούσε ένα ημερολόγιο τότε, το Ημερολόγιο Ομονοίας. Επομένως συμπέσαμε λίγο με τον Ιωάννου. Της άρεσε κι εκείνης αυτό το κείμενο και το κάναμε μαζί. Ερμήνευε ο Σωτήρης Τσακομίδης, one man show, απόγευμα, με φως. Δώσαμε αγώνα για να πάρουμε ρεύμα, γιατί θέλαμε μικροφωνική. Η Κωνσταντίνα ανακάλυψε ότι όλα τα μεγάφωνα γύρω απ` την Ομόνοια ανήκουν στο ΚΚΕ, δεν είναι του Δήμου. Μπορέσαμε να πάρουμε ρεύμα από το Μετρό, με άδεια του Δήμου, με μια πενηντάμετρη μπαλαντέζα.
Κι έγινε η παράσταση με περαστικούς να κοντοστέκονται, μετανάστες να κοιτάζουν με περιέργεια. Σα να γινόταν κήρυγμα από κάποια αίρεση μου φαινόταν!
Ναι, ωραίο είναι αυτό που λες.
Το είχα βιώσει σα μια μεταχρονολογημένη ξενάγηση. Μας ξεναγήσατε στην Ομόνοια του `80 δείχνοντας τη σημερινή Ομόνοια.
Ναι, αυτό ήταν το concept. Η «Ομόνοια 1980» είναι ένα φοβερό κείμενο για το πώς μπορείς να προσεγγίσεις την ανθρωπογεωγραφία του χώρου πολύ πιο ολιστικά και σφαιρικά. Συνδυάζει πάρα πολλά πράγματα. Και η απόφαση του Ιωάννου να εντάξει φωτογραφικό υλικό στο βιβλίο, είναι πολύ μπροστά!
